Hoe een enkel-voet orthese een klapvoet kan corrigeren

Auteur: Bart van Ommen – ⏱ 7 minuten

In dit artikel gaan we in op meerdere aspecten van een enkel-voet-orthese (EVO). Eerst wordt ingegaan op hoe een EVO een klapvoet, maar ook het looppatroon, kan corrigeren. Vervolgens behandelen we welke EVO’s er allemaal zijn en hoe je de juiste kiest. Ook gaan we kort in op hoe een EVO wordt aangemeten. Tot slot beantwoorden wij enkele veel gestelde vragen.

Samenvatting

Een enkel-voet-orthese (EVO) is een rigide brace met flexibele eigenschappen die vaak wordt ingezet bij mensen met verminderde spierkracht in het onderbeen, zoals een klapvoet. Een EVO houdt de voet/enkel in 90 graden tijdens de zwaaifase zodat je niet struikelt. Een EVO kan het looppatroon effectief ondersteunen, dus ook tijdens het lopen.

Wat is een klapvoet?

Een klapvoet ontstaat doordat de beenspieren (de voetheffersspieren) niet meer voldoende werken (paralyse) of helemaal niet meer werken (parese). Hierdoor kan de voet veelal niet goed geheven worden tijdens de zwaaifase, ‘klapt’ de voet op de grond na hakcontact en kan er in veel gevallen ook niet goed worden afgezet voor een volgende stap of ontstaat er een instabiel looppatroon. Dit zijn nogal wat gevolgen aangezien we in ons dagelijks leven veel lopen en staan. In de volksmond wordt er meestal over klapvoet en soms sleepvoet gesproken.

Oorzaak

Een klapvoet is geen ziekte op zichzelf, maar is een gevolg van een ziekte of aandoening. De oorzaak van een klapvoet is divers en is in veel gevallen chronisch van aard, dat wil zeggen dat het dus niet meer volledig hersteld. Het heeft bijna altijd te maken met een zenuwaandoening waardoor de beenspieren niet meer goed worden aangestuurd. Hieronder een aantal bekende oorzaken:

• Een hernia in de rug.
• Rugklachten.
• Zenuwletsel na een ongeluk.
• Neurologische aandoeningen zoals Multiple Sclerose, Parkinson, beroertes en hersenletsel.
• Spierziekten.

Instabiliteit

Veel mensen gebruiken de term klapvoet als overkoepelend begrip voor een aandoening in het looppatroon, maar dat is niet juist. Een klapvoet gaat puur over verminderde spierkracht van de voethefferspieren. Een instabiel looppatroon kan zich ook voordoen bij mensen waarbij de voetheffersspieren niet of nauwelijks zijn aangedaan, maar wordt veroorzaakt door verminderde spierkracht in de kuitspieren en/of de bovenbeenspieren. In alle gevallen kan een EVO het looppatroon ondersteunen, maar per geval is een ander type EVO gewenst.

Behandeling

Een arts kan de oorzaak van een klapvoet en/of verminderde spierkracht in de kuit- en/of bovenbeenspieren achterhalen. Afhankelijk van het onderzoek wordt vervolgens een behandelplan opgesteld dat in veel gevallen bestaat uit: het dragen van een EVO al dan niet met fysiotherapeutische oefeningen.

Hoe een EVO het looppatroon ondersteunt

Een EVO is gemaakt van een harde voetplaat die de voet ondersteunt. De voetplaat zit vast aan een schaal die doorloopt tot onder de knie, waar het wordt vastgemaakt met een of meerdere banden. De schalen kunnen naar de voorzijde (scheenbeen) of achterzijde (kuit) van het onderbeen lopen.

Werking

In eerste instantie zorgt de enkel-voet orthese er voor dat de voet niet naar beneden klapt tijdens het lopen. Daarnaast zorgt het veerkrachtige materiaal voor een actieve afzet richting de volgende stap. Je loopt als het ware op springveren waardoor je naar voren wordt geduwd en dit dus minder energie kost.

De EVO zorgt er ook voor dat je je voet goed plaatst op de ondergrond. Dit zorgt dus voor een stabiel gevoel tijdens het lopen en voorkomt dat je andere spieren of gewrichten overbelast.

De EVO is een onderdeel van de meeste klapvoet behandelingen. Dat komt voornamelijk omdat het effect direct zichtbaar en voelbaar is. Hiermee voorkom je dat je struikelt en kan je weer op een optimale manier lopen.

Ondersteuning

De schaal van een EVO kan zowel aan de voorkant als aan de achterkant zitten. Als de schaal aan de achterkant loopt dan ondersteunt het vooral een klapvoet. Deze ortheses worden daarom ook wel voetheffers genoemd.

Als de schaal aan de voorkant loopt, dan worden de kuit en bovenbeenspieren ook ondersteund. Je kunt dan namelijk tegen de schaal naar voren leunen net zoals bij een skischoen. Een schaal aan de voorzijde helpt ook om de knie te strekken, omdat deze tegen het onderbeen aan duwt. Dit zorgt voor een erg stabiel gevoel.

Zowel het design als de materiaaleigenschappen bepalen hoeveel ondersteuning de voet en het been krijgen. Daarnaast bepalen deze eigenschappen ook wanneer het de voet en het been ondersteuning krijgen.

Materialen

Grofweg kun je materialen in 2 groepen verdelen:

1. Kunststof: deze materialen zijn goedkoop en hebben een ondersteunende rol.
2. Carbon en composiet materialen: deze materialen hebben een verende eigenschap en zijn erg sterk en duurzaam.

Een kunststof EVO wordt veel ingezet bij zeer milde en tijdelijke klachten, terwijl een EVO van carbon en composiet materialen zinvol is bij chronische en meer zwaardere klachten.

Knie-enkel-voet orthese (KEVO)

Behalve enkel-voet ortheses (EVO), zijn er ook knie-enkel voet ortheses, de zogenaamde KEVO’s. Het voornaamste verschil tussen deze twee braces is dat een KEVO ook het bovenbeen en de knie ondersteund en dus naast een onderbeenschaal ook een bovenbeenschaal heeft. Deze brace loopt door langs de knie en eindigt op het bovenbeen.

Een KEVO kan je daarom zien als een kniebrace en een enkel-voet-orthese in één. Deze brace wordt uitsluitend ingezet wanneer er sprake is van een afwijkend looppatroon in combinatie met hevige knie instabiliteit en/of heupinstabiliteit. KEVO’s worden veelal op maat gemaakt.

Hoe een EVO/KEVO wordt gekozen

Via onze bracewijzer kun je normaal gesproken uitzoeken welke brace het beste bij jouw situatie past. Als je de wijzer invult voor een klapvoet dan zie je dat wij jou uiteindelijk doorverwijzen naar een orthopedisch instrumentmaker. Bij een simpele compressiebrace voor lichte klachten kan je goed zelf een keuze maken op basis van onze tool, maar met een EVO kan dit niet.

Om tot de juiste EVO te komen moet er met verschillende aspecten rekening worden gehouden. Denk bijvoorbeeld aan de spierkracht, beweeglijkheid van gewrichten en de stabiliteit van de knie en enkel. Als consument is het niet mogelijk om deze factoren goed af te wegen. Als je een verkeerde EVO kiest kan dat averechts werken en in sommige gevallen kan de brace snel breken.

EVO’s worden daarom aangemeten door een orthopedisch instrumentmaker. Aan de hand van een aantal vragen en/of tests zal een EVO worden gekozen die het beste bij jouw situatie past. Als de instrumentmaker met de braces van Thuasne werkt dan kan de Sprystep wijzer worden gebruikt. Deze tool is gemaakt door de EVO specialisten van Thuasne om het keuzeproces te optimaliseren.

De volgende stap

Als je na het lezen van dit artikel denkt dat een EVO jouw klacht wel eens zou kunnen verhelpen, dan is het raadzaam de volgende stappen te nemen:

1. Consult bij huisarts of medisch specialist

De meeste mensen gaan allereerst met de klacht naar een huisarts. Deze huisarts kan je doorsturen naar een medisch specialist (veelal een neuroloog of revalidatiearts) voor verder onderzoek en/of behandeling.

2. Consult bij een specialist

De specialist kan een diagnose stellen en samen met jou een behandelplan opstellen. Mocht hierin een EVO passen, dan wordt je doorgestuurd naar een instrumentmaker. Daarnaast wordt ook vaak verwezen naar een fysiotherapeut voor looptraining en verdere behandeling.

3. De instrumentmaker

De instrumentmaker bekijkt vervolgens welke EVO/KEVO het beste bij jou past. Deze keuze wordt gemaakt op basis van jouw klachten, de bevindingen van de arts en eventueel metingen en tests ter plaatse. In veel gevallen zal een kant en klare EVO (met eventuele kleine aanpassingen) volstaan, maar in sommige gevallen zal er een volledige maatwerk EVO worden gemaakt.

De instrumentmaker zal met jou het schoenadvies doornemen. Een EVO werkt pas goed wanneer deze met een juiste schoen wordt gedragen.

In sommige gevallen kan de EVO direct tijdens het eerste consult mee naar huis worden genomen. In de meeste gevallen moet de EVO nog besteld of aangepast worden. In dat geval wordt een tweede afspraak ingepland om de brace te passen.

4. Passen van de EVO

Tijdens het passen van de EVO wordt gekeken of het product goed past, niet irriteert en de klacht verhelpt. Bij een EVO kan je over het algemeen goed zien of het product goed past en of deze de klapvoet goed corrigeert. Eventuele kleine aanpassingen kunnen nog worden verricht tijdens dit consult. Daarnaast krijg je meer informatie hoe je de EVO moet gebruiken en waar je op moet letten.

5. Vervolgafspraak

De meeste instrumentmakers houden contact met jou om te kijken of het product bevalt. Als er klachten zijn dan kan je uiteraard altijd een vervolgafspraak inplannen. Soms is het nodig dat er nog kleine aanpassingen worden verricht, waardoor de EVO beter of comfortabeler zit.

Vraag en antwoord

Hieronder behandelen wij de meest voorkomende vragen die wij horen over EVO’s. Mocht je nog een vraag hebben die onbeantwoord is, dan kun je die achterlaten in de reacties of ons een e-mail sturen naar: info@bracewijzer.nl

Kan je zelf een EVO kopen?

Hoewel er enkele EVO’s verkocht worden aan particulieren, raden wij dit niet aan. Het aanmeten, afstellen en kiezen van de juiste EVO is erg ingewikkeld en kan je daardoor beter over laten aan een zorgprofessional. Bij een klapvoet is vaak ook de enkel verzwakt, waardoor een verkeerde keuze de klacht kan verergeren. Daarnaast wordt een EVO die je zelf aanschaft meestal niet vergoed door de zorgverzekeraar, als je geen verwijzing hebt.

Wordt mijn EVO vergoed?

Als je bent doorgestuurd via een (huis)arts naar een instrumentmaker, dan wordt ook een verwijzing meegestuurd. Deze verwijzing kan de instrumentmaker vervolgens indienen bij jouw zorgverzekering waardoor de EVO vergoed wordt. Of de EVO uiteindelijk vergoed wordt hangt af van jouw zorgverzekeraar. In de meeste gevallen worden EVO’s vergoed door de zorgverzekering, maar er zijn uitzonderingen. Via de vergoedingswijzer van OIM, kan je kijken in hoeverre jouw EVO wordt vergoed.

Verzwakt een EVO de enkel/voet spieren?

Er wordt vaak gedacht dat braces spieren verslappen, omdat door de brace de kracht van de enkel vermindert. Er zijn echter meerdere onderzoeken die hebben aangetoond dat dit niet het geval is. Als een brace het gewricht niet volledig immobiliseert (vastzet) en de brace goed wordt gebruikt zou het geen negatief effect hebben op de spierkracht.

Doordat een EVO het looppatroon verbetert, wordt lopen een stuk aangenamer. Daardoor zal je ook sneller geneigd zijn om langer te gaan lopen, wat goed is voor spierontwikkeling. In dit artikel behandelen wij deze vraag en het effect van braces op spieren, in meer detail.

Bronnen:

• https://www.henw.org/artikelen/klapvoet
• https://www.isala.nl/patientenfolders/8078-behandeling-klapvoet/
• http://www.klapvoet.info/page1/styled-11/index.html

Bart van Ommen

Het kiezen van de juiste brace, passend bij jouw klacht en je situatie is geen makkelijke opgave. Daarom vinden wij het als leverancier onze taak om kennis over braces met je te delen, zodat je een overwogen keuze kan maken. De brace die bij jou past en jouw het beste ondersteunt in je activiteit.